Profilaktyka i zwalczanie, objawy i rozwój, oraz ochrona warzyw przed chorobami i szkodnikami

Często zapominamy, że z każdą rośliną uprawiana a działce czy w ogrodzie związany jest zespół chorób i szkodników. Do nas jednak należy umiejętność przewidywania ich obecności i przeciwstawienia się im poprzez stosowanie jak najbezpieczniejszych metod ochrony. Powinniśmy się nauczyć poznawać, jak wyglądają poszczególne stadia rozwojowe chorób i szkodników. Pamiętamy, że mszycom trudno odnaleźć rośliny żywicielskie, jeżeli w międzyrzędach rosną inne rośliny, że najlepiej będzie zastosować uprawę współrzędną. Pamiętamy, że na działce obok szkodnika żyje wiele organizmów pożytecznych, których rolą jest organicznie tych najliczniejszych spośród agrofagów.

SZARA PLEŚŃ (choroba grzybowa)

Fot. Dustytoes – pixabay.com


Objawy i rozwój:
Jedna z najpowszechniej występujących chorób roślin do najbardziej wrażliwych należy: sałata, pomidor, fasola, ogórek. W zależności od rodzaju porażenia na roślinach występują wodniste palmy, brunatnienie oraz obumieranie całych organów. Objawem choroby są oznaki etiologiczne w postaci szarego nalotu, złożonego z grzybni i zarodników konidialnych. W pomidorach grzyb wywołuje zgniliznę łodyg, owoców, liści i krzewów. U sałaty patogen atakuje szyjkę korzeniową, powodując jej zamieranie liści. Na ogórkach objawem szarej pleśni jest gnicie zawiązków i owoców. Szara pleśń jest typowym pasożytem ,,słabości” .

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Pod uprawę warzyw wybierać stanowiska przewiewne
  • Nie dopuszczać do zachwaszczenia
  • Umiarkowanie nawozić azotem zachować proporcje potasu, fosforanu
  • Usuwać porażone części roślin – zakopać głęboko

MĄCZNIAK PRAWDZIWY BALDASZKOWATYCH (choroba grzybowa)
Porażeniu ulegają głównie marchew i pietruszka

Fot. www.doradztwowarzywnicze.pl
  • Objawy i rozwój:

W wyniku porażenia zarówno liście, jak i pędy pokrywają się białym mączastym nalotem grzybni. Występują początkowo postaci lokalnych plam. Jeżeli choroba wystąpi wcześniej może spowodować zasychanie liści a to obniża jakość korzeni marchwi. Wiosną rozwija się na chwastach z tej rodziny, potem przenosi się na uprawę marchwi i pietruszki.

Profilaktyka i zwalczanie

  • Usuwać porażoną nać
  • Nie uprawiać roślin w dużym zagęszczeniu
  • Z domowych sposobów można wykorzystać odwar ze skrzypu polnego, który stosujemy codziennie przez 3-4 dni, następnie powtarzamy co 2 tygodnie.

ALTERNARIOZA NACI MARCHWI (choroba grzybowa) 
Jest to choroba marchwi. Poza marchwią występuje też na pietruszce.

Fot. www.choroby.kwiaty-ogrody.pl

Objawy i rozwój:
Grzyb wywołujący chorobę może powodować różne objawy. W okresie kiełkowania roślin jest przyczyną typowych zgorzeli siewek. Na starszych roślinach zakaża liście i korzenie. W przypadku porażenia naci widoczne są brązowo-czarne pojedyncze, które w czasie rozwoju choroby zlewają się ze sobą. Liście brązowieją lub czernieją. Prowadzi do przedwczesnego zasychania naci, często jest również przyczyna gnicia marchwi w okresie przechowywania.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Zaprawić nasiona – FUNABEN T
  • Nie uprawiać marchwi w tym samym miejscu przez 3-4 lata
  • Nie uprawiać marchwi w pierwszym roku po oborniku

CZARNA ZGNILIZNA MARCHWI (choroba grzybowa)
Grzyby wywołujące chorobę dokonują zakażenia marchwi i pietruszki jeszcze w okresie wegetacji.

Fot. www.warzywa.pl

Objawy i rozwój:
Na korzeniach roślin objawy choroby występują w postaci czarnych, suchych plam, widoczne są dopiero w okresie zbiorów. Największe nasilenia choroby występuje w trakcie przechowywania korzeni zwłaszcza w wyższych temperaturach.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Zbierać marchew w czasie suchej pogody
  • Przechowywać korzenie nie uszkodzone
  • Najlepiej marchew kopcować

POŁYŚNICA MARCHWIANKA
Owad ten zaliczany jest do najgroźniejszych szkodników marchwi występujących na działkach i ogródkach przydomowych. Atakuje też pietruszkę seler i pasternak. Jest owadem o długości 4-5 mm o czarnych błyszczącym ciele. Żółto biaława larwa ma długość 6-8 mm.

Szkodliwość:
Żerowanie larw połyśnicy na korzeniach głównie młodej rośliny prowadzi do jej zamierania. Liście porażonych roślin mają barwę fioletową po czym żółkną. Jeżeli uszkodzona zostanie wierzchołkowa część korzenia, to roślina rozwija się dalej, ale korzeń rozgałęzia się widelcowato. Larwy drążą chodniki w zewnętrznej warstwie korzenia, nie nadaje się do przechowywania.

Rozwój:
Połyśnica marchwianka zimuje w postaci bobówki tylko pod powierzchnią gleby bądź larwy albo poczwarki w kopcach. Muchówka wylatuje najczęściej w połowie maja. Po wylocie z gleby muchówki lecą w kierunku takich roślin jak głóg, kukurydza, pokrzywa, gdzie znajdują cień i pokarm w postaci nektaru i spadzi. Podczas upalnych dni połyśnica nalatuje na rośliny marchwi porannych godzinach i późno popołudniowych, samice składają jaja na ziemi wokół roślin, a także po zgłębieniach powstałych po przerywaniu marchwi. Po wylęgu larwy żerują na korzeniach młodych roślin. Muchówka kolejnego pokolenia wylatuje najczęściej pod koniec lipca i na początku sierpnia składanie jaj odbywa się pod koniec lipca lub w pierwszej połowie sierpnia. Larwy tego pokolenia żerują przez 3-4 tygodnie na cienkich korzeniach bocznych, a następnie wgryzają się do palowego marchwi. Połyśnica licznie występuje na działkach i przydomowych ogrodach. Do śledzenia przebiegu lotu połyśnicy oraz ustalenia terminu zwalczania są żółto pomarańczowe tablice lepowe, które odławia się muchówki. Pułapki przymocowuje się do specjalnego trzonka na wysokości 10 cm. Ponad roślinami. Pułapki należy przeglądać 2-3 razy w. tygodni, każdorazowo licząc przylepione do tablicy muchówki. Próg zagrożenia stanowi średnio 2 muchówki dziennie.

Zwalczanie:
W Polsce nie dysponujemy odmianami odpornymi na tego szkodnika. Uprawa marchwi z cebulą w rzędach ułożonych przemiennie nie zabezpiecza całkowicie przed połyśnicą, ale ogranicza jej szkodliwość około 50%. Przy uprawie marchwi przeznaczonej na przechowywanie można wysiewać marchew w drugiej połowie maja tak aby rośliny wzeszły po zakończeniu lotu przez połyśnice. W ogrodach działkowych poleca się przykrywanie marchwi włókniną w okresie pierwszego lotu szkodnika.

Septorioza selera (choroba grzybowa)

Fot. www.warzywa.pl

Objawy i rozwój:
Najgroźniejsza choroba selera. Porażeniu ulega już najmłodsze siewki, na których widać drobne, białe plamki o średnicy 1-3 mm. Choroba stopniowo opanowuje nowe, wyrastające liście drobne plamy zlewają się większe skupienia powodujące zamieranie zasychanie całych liści. Podczas deszczu choroba się nasila. Grzyb ,,piknidia” zimuje na porażonych nasionach oraz na pozostawionych na działce resztach, które są źródłem infekcji.

Profilaktyka i zwalczanie

  • Uprawiać odmiany odporne na choroby
  • Do siewu używać zdrowych nasion
  • Stosować zaprawianie nasion
  • Po zauważeniu pierwszych plam na liściach, należy usuwać
  • Usuwać porażone liście (spalić lub głęboko zakopać)
  • Nie uprawiać selera przez 3 lata na tym miejscu

LIŚCIOLUBKA SELEROWA
Muchówka, której białe larwy żerują wewnątrz liści selera, owad o długości 5-7 mm o brązowych błyszczącym zabarwieniu oraz z żółtymi czółkami i odnóżami. Na skrzydłach widoczne są brunatne przepaski. Bobówki są żółte i znajdują się w wierzchniej warstwie gleby.

Fot. www.warzywa.pl

Szkodliwość:
Larwy żerując głównie na liściach selera, rzadziej na pasternaku i pietruszce, szkodnik ten jest groźny dla młodych roślin.

Rozwój:
Poczwarki zimują w glebie. Muchówki pojawiają się na przełomie kwietnia oraz maja składając jaja po spodniej stronie liścia. Larwy wgryzają się pod skórą, gdzie żerują gromadnie przez 3 tygodnie. Następnie opuszczają je zagrzebując się w glebie, gdzie następnie przepoczwarzenie. Drugie pokolenie lata w sierpniu, larwy tego pokolenia zagrzebują się w ziemi zimując.

Zwalczanie:

  • Porażone liście należy zrywać i niszczyć (nie kompostować)

CHWOŚCIK BURAKA (choroba grzybowa)

Fot. www.wrp.pl

Objawy i rozwój:
Najczęściej spotykana choroba buraków. Po wschodach powstają na liściach okrągłe szarobrunatne plamy, otoczone ciemnoczerwoną obwódką. Na ich powierzchni dochodzi do tworzenia się zarodników konidialnych, przez które choroba rozprzestrzenia się na nowe rośliny. Liście zakażone są przez szparki oddechowe, kiedy liście pokrywa duża liczba plam, zaczynają usychać. Wcześniejsze zasychanie liści zakłócają procesy życiowe roślin i wpływa na obniżenie plonu o 50%. Rozwojowi sprzyja ciepła i deszczowa pogoda.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Pod uprawę wybierać stanowiska przewiewne
  • Nie uprawiać buraków w pierwszym roku po oborniku
  • Nasiona przed siewem zaprawić
  • Po zbiorach usunąć resztki, które pozostały po wykopkach

MĄTWIK BURAKOWY
Szkodnik ten jest nicieniem, samice są cytrynowego kształtu, podczas gdy robakowate (około 1mm dł.) samice mają wygląd typowy dla nicieni.

Fot. www.abcochronyroslin.pl

Szkodliwość, rozwój, zwalczanie;
Mątwik atakuje korzenie buraka, rabarbaru, silnie zaatakowane rośliny przestają się rozwijać, natomiast w systemie korzennym powstają ,,brody” korzeniowe. Zimujące jaja, zimują w cystach w glebie. Wiosną pod wpływem wydzielin korzeniowych wylęgają się larwy, które wnikają do korzeni. W ciągu roku występują dwa pokolenia.  Przerwa w uprawie powinna wynieść 4-6 lat. W miejscach opanowanych przez Mątwika należy uprawiać kukurydze oraz cebule.

MĄCZNIAK RZEKOMY CEBULI (choroba grzybowa)

Fot. www.doradztwowarzywnicze.pl

Jest najgroźniejszą chorobą na cebuli nasiennej uprawianej z dymki oraz siewu. Pierwsze oznaki porażenia widoczne są na liściach oraz na pędach kwiatostanowych w postaci żółtych plam pokrywających się delikatnym szarym nalotem złożonym z trzonów i zarodników. Szczypior więdnie żółknie stopniowo zasycha i zamiera. Porażone rośliny wytwarzają stale nowe liście aż do zbioru, w skutek czego ich cebule różnią się często zgrubiałymi szyjkami i źle się przechowują. Deszczowa pogoda w czerwcu i lipcu sprzyja silnemu porażeniu. Sprawca choroby może przezimować w postaci grzybni w cebulach i nasionach oraz w pozostawionych resztkach roślin i w glebie.

Profilaktyka i zwalczanie

  • Nie uprawiać cebuli z siewu w pobliżu dymki
  • Unikać sadzenia cebuli z grubą szyjką
  • Po zauważeniu choroby, 3-4 razy opryskiwać (RIDOMIL)
  • Rośliny uprawiane z siewu opryskujemy od połowy maja
  • Rośliny uprawiane z dymki, kiedy osiągną wysokość około 20 cm.

ŚMIETKA CEBULOWA
Śmietka cebulowa należy do najgroźniejszych szkodników spotykanych na działkach, porażeniu ulega ponad 50% roślin cebuli. Występuje na cebuli, szalotce, czosnku, ale najgroźniejsza jest dla cebuli uprawianej z siewu. To popielatoszara muchówka o długości 6-7 mm, znosi jaja białe o długości 1 mm, składane po kilka sztuk obok siebie. Larwa długość 10 mm walcowata, białawożółtawa larwa.

www.agrecol.pl

Szkodliwość:
Jaja składane są w ziemi w pobliżu rośliny żywicielskiej, atakowane są rośliny w fazie 3-4 iści. Żerowanie larwy ma miejsce w dolnej części rośliny. Larwa może zniszczyć nawet 10 sztuk siewek cebuli przechodząc z jednej do drugiej. Liście zaatakowanych roślin początkowo żółkną i zamierają. Środkowy liść daje się łatwo wyciągnąć, ponieważ jest nadgnity u podstawy.

Rozwój i zwalczanie:
Śmietka zimuje w postaci bobówki w glebie na głębokości 10-20 cm. Osobniki dorosłe wylatują w maju w okresie kwitnienia wiśni. Po 7-10 dniach samice składają jaja na ziemi około 1 cm od roślin. Okres składowania jaj na cebuli wynosi półtora miesiąca. Samice przywabiane są zapachem gnijących roślin. W okresie suchej pogody duża część jaj ginie. Żerowanie larw trwa 15-20 dni. Po zbiorze cebuli glebę dokładnie przekopać. Zaprawić nasiona (Zaprawa MARSHAL 250 DS).

MINIARKA PORÓWKA

Miniarka porówka atakuje por, cebule, czosnek i szczypiorek. Larwy pierwszego pokolenia powodują zahamowanie i deformacje liści sercowatych, oraz pękanie i nienaturalny rozwój liści cebuli i pora. Sadzonki pora ulegają wygięciu co łatwo zauważyć. Muchówka wielkości 3-4 mm z rodziny miniarkowatych, ciało pokryte szczecinkami, odwłok ciemny z żółtym paskiem po bokach. Larwa osiąga 5 mm i posiada jasnożółte zabarwienie. Bobówki wielkości od 3-4 mm jest brązowa.

Fot. www.abcochronyroslin.pl

Rozwój:
Miniarka porówka zimuje w postaci bobówki w roślinach pora. Muchówka wylatuje w kwietniu i na początku maja. Larwy żerują w roślinach około 3 tygodni, po czym przekształcają się w bobówki i w tym stadium pozostają w glebie przez blisko 3 miesiące. Muchówka drugiego pokolenia pojawia się w połowie sierpnia i lata do października

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Sadzenie pora po 15 maja
  • Zaatakowany por przez miniarka nie pozostawiać na zimę.

ZIELONA ZGNILIZNA CZOSNKU (choroba grzybowa)
Porażeniu ulegają rośliny w okresie wegetacji, najczęściej uszkodzone mechanicznie lub przez szkodniki. Natomiast dalszy rozwój choroby następuje podczas przechowywania czosnku.

Fot. www.ho.haslo.pl

Objawy i rozwój:
Tkanka porażonych ząbków zamiera strefowo, który staje się miękki a na ich powierzchni tworzy się pylący nalot zarodników o zabarwieniu zielonkawym i niebiesko-zielonkawym. Szkodliwość choroby ujawnia się podczas przechowywania. Porażone ząbki nie powinny być rozmonożeniowe, gdyż rośliny są osłabione nie wykształcają w pełni wartościowych ząbków.

Profilaktyka i zwalczanie :

  • Wysadzać zdrowe ząbki
  • Unikać mechanicznych uszkodzeń podczas zbioru
  • Przechowywać czosnek w warunkach niskiej wilgoci i temperatury

RÓŻOWA ZGNILIZNA KORZENI (choroba grzybowa)
w drugiej połowie lata obserwuje się zahamowanie wzrostu czosnku i zasychanie wierzchołków Korzenie takich roślin przebarwiają się na różowo w drugie połowie okresu wegetacji. W lato przy wysokich temperaturach powietrza rośliny przedwcześnie kończą wegetacje.

Fot. www.ho.haslo.pl

ANTRAKNOZA FASOLI (choroba grzybowa)

Fot. www.aptekadlaroslin.pl

Objawy i rozwój:
Na liściach wgłębione brunatnoczerwone plamy z jaśniejszym środkiem. Plamy te są nieco wydłużone na plecach i ogonkach liściowych, często przybierają kształt smugi. Na stronkach brunatne, okrągłe często wgłębione z wyraźnie wzniesionym brzegiem. Jest to jedna z najgroźniejszych chorób tej rośliny. W większym nasileniu występuje przy zbyt dużym zagęszczeniu roślin, gdyż w takich warunkach uprawy utrzymuje się duża wilgotność a to sprzyja zakażeniu. Wyrządza duże szkody, zwłaszcza na odmianach fasoli szparagowej. Grzyb zimuje głównie na nasionach powodując ich zgorzel.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Fasole uprawiać na stanowiskach przewiewnych
  • W okresie wegetacji lustrować często rośliny
  • Wysiewane nasiona powinny być zdrowe i wcześniej zaprawione, zaprawa FUNABEN T
  • Po zbiorach zebrać i zniszczyć wszystkie resztki
  • Stosować co najmniej 3-4 letnią przerwę w uprawie roślin strączkowych  
  • Uprawiać odmianę odporną na tę chorobę  

ŚMIETKA KIEŁKÓWKA i ŚMIETKA GLEBOWA (szkodniki)
Śmietka kiełkówa atakuje wiele wschodzących roślin na działkach, między innymi fasole groch ogórki i kukurydze. Niewielka 3-5 mm szaro-zabarwiona muchówka z trzema ciemnymi smugami na grzebiecie. Larwy beznogie białe.


Fot. www.abcochronyroslin.pl

Szkodliwość:
Larwy wgryzają się do pęczniejących nasion, drążą chodniki w liściach uszkadzając stożek wzrostu a także wgryzają się do łodyżek młodych roślin. W wyniku żerowania larw rozwój roślin zostaje zahamowany, stożek wzrostu czarnieje a roślina zamiera.

Rozwój:
Larwy zimują w bobówkach w glebie. Wylot muchówek następuje w kwietniu. Samice składają białe, wydłużone jaja na ziemi w pobliżu roślin. Larwy żerują w roślinach po czym, przepoczwarzają się w glebie. W lipcu wylatują muchy kolejnego pokolenia.

Zwalczanie:

  • Muchówkę zwabia świeży obornik oraz kompost
  • Stosować zaprawione nasiona
  • Uprawa na przemianrzędowa, utrudnia znalezienie rośliny żywicielskiej 

Przykrywanie włókniną także chroni

STRĄKOWIEC FASOLOWY (szkodnik)
To chrząszcz zaliczany do rodziny strąkowców jest wielkości 2-3,5 mm. Posiada skrócone czarnobrązowe pokrywy. Larwy są białe rogalikowato zagięte z brązową głową.

Fot. www.docplayer.pl

Szkodliwość:
Larwy żerują wewnątrz nasion, po przepoczwarzeniu opuszczają miejsce zerowania przez okrągły otwór. W nasieniu fasoli żeruje od kilku do kilkunastu larw.

Rozwój:
Strąkowiec fasolowy może zimować wyłącznie w ogrzewanych pomieszczeniach, gdzie rozwija się w sposób ciągły dając kilka pokoleń. Najbardziej rozwija się w temperaturze 25-27 stopni Celsjusza. Po przezimowaniu chrząszcze przenoszą się na fasole i składają jaja początkowym okresie dojrzewania strąków fasoli.

Zwalczanie:

  • Wysiewamy tylko zdrowe nasiona
  • Nasiona fasoli przechowywać w temperaturze poniżej 10 stopni
  • Ujemna temperatura w ciągu kilku dni zabija wszystkie stadia rozwojowe szkodnika

FUZARYJNE WIĘDNIĘCIE GROCHU (choroba grzybowa)

Fot. www.m.saaten-union.pl

Objawy i rozwój:
Przed kwitnieniem roślin dochodzi do żółknięcia dolnych iści oraz stopniowego ich więdnięcia i zasychania. Objawy przejściowe więdnięcia obserwuje się w podczas upalnej pogody i wieczorem, porażone liście zasychają. Nasilenie więdnięcia liści przypada w okresie kwitnienia 3 dekada czerwca. Chorobę tą nazwano (świętojańska choroba grochu). Porażone nasiona są drobniejsze. Źródłem infekcji w okresie wegetacji są własne nasiona.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Wysiewać zdrowe nasiona bez plam
  • Nie dopuszczać do zasklepienia gleby w czasie wschodów
  • Niszczyć chore rośliny
  • W przypadku choroby zastosować kilkuletnią przerwę nawet do kilkunastu lat.

OPRZĘDZIK PRĘGOWANY (szkodnik)
Żeruje na grochu, bobie oraz wielu innych roślinach motylowych. Jest niewielkim chrząszczem (4 mm długości). Pokrywy – skórzaste skrzydła szarobrązowe. Larwy oprzędzików są rogalikowato zgięte.

Fot. www.swiatrolnika.info

Szkodliwość:
Szkodliwe są przede wszystkim chrząszcze wyjadające wzdłuż brzegów liści grochu mniej lub bardziej głębokie, półkuliste wyżerki określane mianem zatok (stąd żer zatokowy). Żerowanie to odbywa się nocą, może stanowić zagrożenie dla wschodzących roślin grochu, jeżeli pogoda jest sucha i chłodna.

Rozwój:
Chrząszcze zimują w ściółce pomiędzy grudkami gleby. Żerują do wczesnej wiosny, początkowo na motylkowych (koniczynach) a następnie na grochu i bobie. Larwy pojawiają się w okresie kwitnienia grochu i rozwijają się w glebie w maju i w czerwcu. 

BAKTERYJNA KANCIASTA PLAMISTOŚĆ OGÓRKA (choroba bakteryjna)


Fot. www.abcochronyroslin.pl

Objawy i rozwój:
Objawy choroby występują na wszystkich organach rośliny. Na lisicach widoczne w postaci jasnozielonych tłustych, kanciastych plam ograniczonych nerwami. Podczas wilgotnej pogody w miejscu plam można zaobserwować wycieki mętnej cieczy, które są koloniami bakterii. Przy suchej pogodzie wywąchają te wycieki tworząc białą powłokę. W czasie choroby tkanka w miejscu palm wysycha i wykrusza się co prowadzi powiększenia dziur i zamierania liści. W okresie wegetacji roślin bakterie przenoszone są w kropelkach deszczu oraz na narzędziach podczas prac pielęgnacyjnych. Następnie choroba przenosi się z nasionami w których bakteria może przeżyć 2-3 lata. Aby choroba mogła się rozwijać potrzebna jest wilgotność powietrza 95% i wysoka temperatura.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Uprawiać odmiany odporne na chorobę
  • Porażone liście i owoce usuwać
  • Wszelkie prace pielęgnacyjne, kiedy rośliny są suche
  • W okresie zagrożenia chorobowego opryskiwać (Miedzianem 50WP)
  • Zastosować dwuletnią przerwę w uprawie ogórka

MĄCZNIAK RZEKOMY OGÓRKA (choroba grzybowa)

Fot. www.agrofakt.pl

Objawy i rozwój:
Objawy chorobowe początkowej fazie rozwoju są prawie identyczne jak u bakteryjnej kanciastej plamistości. W obu przypadkach na górnej stronie blaszki liściowej tworzą się oliwkowożółtawe kanciaste palmy.  Natomiast u mączniaka można dostrzec szarofioletowy nalot widoczny dobrze we wczesnych godzinach rannych, kiedy liście pokryte są rosą. Pierwsze objawy mączniaka rzekomego na przełomie czerwca i lipca. Silnie porażone liście zasychają i zamierają co ogranicza zawiązywanie owoców. Choroba pojawia się najpierw na starych liściach w dolnej części łodygi i stopniowo przechodzi ku górze. Wolne od choroby są liście najmłodsze w wierzchołkowych częściach pędów i owoców. Szkody wyrządzone przez mączniaka są bardzo duże, zwłaszcza w okresie dużej ilości opadów.

Zapobieganie i zwalczanie:

  • Uprawa odmian tolerancyjnych na chorobę
  • Wczesny siew nasion do gruntu i okrycie folia lub włókniną
  • W przypadku dużego zagrożenia do ochrony zalec się przemiennie preparaty między innymi Ridomil MZ7WP
  • Przez cały okres wegetacji można stosować gnojówkę ze skrzypu polnego

ZARAZA ZIEMNIAKA (choroba grzybowa)

Fot. www.budujesz.info

Objawy i rozwój:
Pierwsze objawy choroby obserwuje się na ziemniakach w połowie czerwca, na pomidorze występuje zazwyczaj później. W warunkach sprzyjających przebieg choroby jest bardzo szybki, w ciągu 3-4 dni dochodzi do całkowitego zniszczenia roślin. Takie warunki to:

  • Wysoka wilgotność powietrza
  • Stosunkowo niska temperatura 15-18 stopni Celsjusza
  • Zagęszczenie roślin
  • Bezpośredni kontakt pędów z glebą

Pierwsze objawy rozwoju choroby na pomidorach widoczne są w postaci szarozielonych plam, które stopniowo rozszerzaj a się na całą powierzchnie i ciemnieją przybierając zabarwienie brązowe, do czarnego Tak porażone liści zamierają, lecz nie odpadają, gdyż ogonki liściowe przez dłuży czas są zdrowe. Nerwy liści czarnieją a na zielonych owocach powstaje szarozielone szybkozmieniające się zabarwienia brunatne palmy. Zbrunatnienie to przenosi się w głąb miąższu i często obejmuje cały owoc. Takie owoce nie dojrzewają, lecz gniją i odpadają. Zaraz ziemniaczana jest jedną z najgroźniejszych chorób grzybowych ziemniaka i pomidora. Dla pomidorów źródłem materiału infekcyjnego są porażone ziemniaki, z których grzyb przenosi się przy pomocy zarodników konidialnych. Obecnie wykryto nowe źródło choroby formy przetrwalnikowe grzyba zimujące w pozostawionych łętach ziemniaka i pędach pomidora.

Zapobieganie i zwalczanie:

  • Unikanie bliskiego sąsiedztwa z uprawa ziemniaków
  • Sadzenie pomidorów przy podporach
  • Pomidory powinny być odpowiednio chronione
  • Ochrona chemiczna może dać pozytywny rezultat

W przypadku, kiedy roślina jest opanowana przez choroby w 1/4 całkowitej powierzchni wszelkie zabiegi są już nieefektywne. Najważniejszy jest pierwszy termin zabiegu. Z preparatów zalecane są (Curzate M72,5 WP, Crokodil, Ridomil) przemiennie co 7-10 dni. W uprawie amatorskiej pomidora zaleca się również stosowanie odwaru z łusek cebuli 50-100 gr. brązowych łusek cebuli zalewamy 10 litrami gorącej wody. Można stosować odwar ze skrzypu polnego. Po zbiorze owoców należy usunąć z pola porażone rośliny zakopać głęboko lub spalić.

SUCHA ZGNILIZNA WIERZCHOŁKOWA OWOCÓW POMIDORA (choroba fizjologiczna)

Fot. www.warzywa.pl

Objawy i rozwój:
Pierwsze symptomy możemy zaobserwować w okresie zawiązywania owoców, na ich wierzchołkach pojawia się szkliste wodniste wklęśnięte palmy, które stopniowo brunatnieją i staja się czarne. Strefa wokół nekrozy szybciej czerwienieje. Część tak porażonych owoców gnije. Choroba ta występuje głównie w latach suchych na glebach lekkich. Bezpośrednią przyczyną jest niedobór wapnia oraz okresowy brak wody w glebie w okresie zawiązywania się owoców, przenawożenie azotem lub potasem.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Należy unikać przesuszenia gleby
  • Unikać przenawożenia nawozami azotowo-potasowymi
  • Po zauważeniu choroby zaleca się kilkakrotnie (co 7 dni) opryskać rośliny chlorkiem wapnia, saletrą wapniową lub saletrą wapniową AWA
  • W okresach suszy zaleca się zwiększyć podlewanie roślin.

CZARNA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH (choroba bakteryjna)

Fot. www.agrofagi.com.pl

Objawy i rozwój:
Porażeniu bakteryjnemu ulegają rośliny kapusty i kalafiora we wszystkich fazach liści w postaci żółtawych plam przybierających charakterystyczny wygląd litery V. Nerwy liści w obrębie plam czernieją. Rośliny porażone mają zahamowany wzrost a także słabiej zawiązują główki, które są mniejsze. Jest to coraz powszechniej spotykana choroba roślin kapustnych. Dodatkowo rozwojowi choroby sprzyja ciepła i deszczowa pogoda. Choroba rozwija się też w okresie przechowywania kapusty powodując gnicie główek: zimuje na resztach porażonych roślin zachowując żywotność do 2 lat. W okresie wegetacji bakteria przenosi się z wiatrem oraz z kroplami wody w czasie deszczu, na narzędziach w trakcie wykonywania prac pielęgnacyjnych.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Na roślinach porażonych nie można już powstrzymać rozwoju choroby, poleca się wcześniej zbierać główki i przeznaczać na konsumpcje
  • Wysiać nasiona wolne od bakterii
  • Podłoże do produkcji rozsady powinno być zdezynfekowane
  • Po zbiorach należy usuwać resztki roślin i głęboko zakopać
  • Nie stosować co najmniej 3-4 lata w uprawie roślin krzyżowych

MĄCZNIAK RZEKOMY KRZYŻOWYCH (choroba grzybowa)

Fot. www.seminis.pl

Objawy i rozwój:
W fazie siewek rośliny przebarwiają się na czarno i zamierają. Na starych roślinach występują na liściach w postaci żółtawych, potem szarzejących plam. Na dolnej stronie liścia w miejscu plam tworzy się szarobiały nalot złożony z trzonów i zarodników konidialnych grzyba, przez które choroba przenosi się na zdrowe rośliny. Przy wczesnym porażeniu rośliny zamierają. Na kalafiorach i brokułach może dojść do systematycznego porażenia róż, które ulegają przebarwieniu. Chorobie sprzyja duże zagęszczenie, chłodna i wilgotna pogada. Najczęściej porażone są: kapusta kalafior i brokuł.

Profilaktyka i zwalczanie:

  • Zaleca się zaprawienia nasion (FUNABEN T)

PCHEŁKI ZIEMNE (szkodniki)
To niewielkie (2 mm) skaczące chrząszcze z rodziny stonkowatych. Pchełki posiadają czarne ciało z czarnymi błyszczącymi pokrywanymi, na których widoczne są żółte paski. Larwy pchełek są białe i żyją w glebie.


Fot. www.abcochronyroslin.pl

Szkodliwość:
Szkodliwe są chrząszcze wyjadające z blaszek liściowych drobne otwory lub zeskrobujące skórkę i miękisz z górnej części liści, powodując nadmierne wyparowywanie wody prowadzące do więdnięcia i żółknięcia a w rezultacie do zamierania liści. Żerowanie pchełek jest szczególnie szkodliwe na rzodkiewce, kapuście pekińskiej. Żerowanie pchełek groźnie jest przy suchej i upalnej pogodzie.

Rozwój i zwalczanie:
– Chrząszcze zimują w ściółce lub wierzchniej warstwie gleby. Wiosna przenoszą na warzywa kapustne. Samice składają jaja do ziemi a larwy żerują na korzeniach.
-Na przemian rzędowa uprawa kapusty z innymi warzywami.
– Okrywanie roślin włóknina. 

Okręgowy Instruktor SSI PZD
Okręg Opolski
Tadeusz Forkaim