Rośliny sadownicze mało znane

30 marca 202331 marca 2023 OZO PZD

Rośliny sadownicze ze względu na swoje walory biologiczne, estetyczne oraz użytkowe mogą stać się przyjaznym elementem wspierającym bioróżnorodność każdej działki. Są to rośliny chętnie odwiedzane przez zapylacze czyli owady pożyteczne. Korzyścią płynącą z nasadzeń drzew i krzewów sadowniczych dla człowieka są przede wszystkim walory użytkowe i smakowe owoców, które można bez problemu wykorzystać do produkcji domowych przetworów. Rośliny sadownicze posiadają również właściwości lecznicze i zbiera się w tym celu nie tylko owoce, ale i inne części rośliny np. kwiaty. Owoce w dawniejszych czasach, gdy zbierano je ze stanowisk naturalnych, były zasadniczym składnikiem pożywienia człowieka. Stanowią użyteczne biologiczne pożywienie, które otrzymujemy od natury w stanie gotowym do spożycia. Nie do przecenienia są ich aktywne składniki, dostarczające energii i budulca, funkcjonują oprócz tego jako leki czy kosmetyki.

Pod wpływem intensyfikacji rolnictwa, rozwoju przemysłu, urbanizacji i innej działalności człowieka ingerującej w środowisko, wiele organizmów żywych zanika lub ich występowanie jest bardzo ograniczone. Następuję zmniejszenie “różnorodności biologicznej” (bioróżnorodności). Im bardziej intensywna jest produkcja roślinna tym różnorodność biologiczna siedliska jest mniejsza. Zróżnicowanie gatunkowe jest pożądane ze względów przyrodniczych, estetycznych, kulturowych i ekonomicznych. Bioróżnorodność stabilizuje środowisko przyrodnicze i uważa się, że od niej zależy ludzka egzystencja na Ziemi. Dotyczy nie tylko gatunków występujących naturalnie w przyrodzie, pojawiających się niezależnie od działalności człowieka, ale też celowo uprawianych roślin. Im większa jest liczba uprawianych gatunków, tym większe prawdopodobieństwo istnienia i zwiększenie bioróżnorodności.

Owocem nazywamy przeistoczoną część kwiatu, która mieści w sobie nasiona i służy do ich ochrony. Owoc to osłona najważniejszej części rośliny – nasienia, chroniąca ją podczas dojrzewania od zetknięcia się ze światem zewnętrznym, czyli wszelkich czynników mogących je zniszczyć. Owoce można podzielić na suche i soczyste. Owoce suche mają owocnię twardą, zdrewniają bądź też skórzastą. Dzielą się na niepękające (do których zaliczane są niełupki właściwe i orzechy), rozłupujące się i pękające. Niedojrzałe owoce zawierają znaczne ilości protopektyny, związku nierozpuszczalnego w wodzie, któremu zresztą zawdzięczają swą trwałość. Pod wpływem określonych enzymów lub na skutek wysokiej temperatury, protopektyna przechodzi w łatwiej rozpuszczalna pektynę i jako składnik soku komórkowego powoduje, że owoce stają się miękkie. Pektyna, podobnie jak celuloza nie jest trawiona. Jej lecznicze właściwości polegają na przeciwzapalnym oddziaływaniu na żołądek i jelita oraz na wytwarzaniu ochronnej warstewki na śluzówkach traktatu pokarmowego. Z tego też względu owoce o wysokiej zawartości pektyny stosuje się przy rozmaitych dolegliwościach żołądkowo – jelitowych, przebiegających w formie ostrej, półostrej czy chronicznej. Odżywianie się produktami ubogimi w celulozę i pektyny prowadzi do obniżenia perystaltyki jelit.

Istotne skadniki owocow:

Część związków które stanowią budulec owocu, pokrywa zapotrzebowanie na energię, gdyż zawierają białka, węglowodany i tłuszcze. Nie wszystkie są wprawdzie bezpośrednim źródłem energii, jednak uczestniczą w biochemicznych procesach. Składniki owoców:

Woda – wszystkie owoce zawierają istotne ilości soku, jako oddziaływania na ludzki organizm w żadnym wypadku nie należy utożsamiać go z wodą. Sok owocowy zawiera cukier, kwasy organiczne, sole mineralne oraz inne związki. Rozpuszcza przyjmowane wraz z pożywieniem związki i ułatwia ich transport do wszystkich części ciała. Sok owocowy bierze udział w procesie przemianiy materii, wzmaga pracę żołądka i jelit, wspomaga trawienie, usprawnia pracę serca i układu krążenia, jest istotny w procesie tworzenia się krwi, pomaga w termoregulacji, jest istotnym czynnikiem normalnego przebiegu wszelkich procesów życiowych.
Węglowodany – W owocach występują głównie cukry proste np. Fruktoza (cukier owocowy), czy glukoza (cukier gronowy), związki szybko wchłaniane przez system trawienny i dostarczające dużych ilości energii dla czynności mięśni. Najistotniejszym składnikiem skórki większości owoców jest celuloza. Nie jest to źródłem energii dla człowieka, pobudza natomiast perystaltykę jelit. Prócz tego celuloza, będąca substancją balastową, ułatwia wydalanie niebezpiecznego cholesterolu, przyczyniając się tym samym do czynnego zwalczania miażdżycy tętnic Jagody jarzębu pospolitego czy domowego zwierają sorbitol – związek z grupy cukrów, krystaliczny o słodkim smaku łatwo rozpuszczający się w wodzie, nadaję się do słodzenia dla cukrzyków.
Tłuszcze – Posiadają cenne właściwości kosmetyczne, odżywcze i lecznicze. Pestki i nasiona soczystych owoców zawierają znacznie więcej tłuszczu niż miąższ.
Roślinne woski – większość owoców, liści a także kora wielu uprawianych roślin owocujących pokryta jest cieniutką warstewką wosku, chroniącego przed wnikaniem mikroorganizmów oraz gwałtownymi zmianami własnej wilgotności. Usunięcie tej warstewki przyspiesza procesy gnilne, zwłaszcza w przypadku jabłek. Roślinne woski mają walory dietetyczne – wspomagają usuwanie produktów przemiany materii, ale szersze działanie znalazły w kosmetyce.
Kwasy organiczne – decydują o smakowitości owocu – stosunek cukrów do kwasów. Owoce zawierają kwas jabłkowy, cytrynowy, winny, bursztynowy, mlekowy i wiele innych. Kwasy organiczne są łatwo przyswajalne przez organizm. Są istotne w prawidłowym przebiegu rozmaitych procesów fizjologicznych. Pobudzają wydzielanie soków trawiennych, stymuluję przemianę materii, hamują procesy gnilne zachodzące w jelitach.
Garbniki – wszystkie garbniki mają cierpki smak. Występują w wielu roślinach, najwięcej w owocach borówki czernicy i brusznicy oraz tarniny. Przykładem garbników jest tanina i jej pochodne. Obecność jej negatywnie odbija się na smaku owoców, zwłaszcza świeżych, które przed spożyciem należy przemrozić, przechować lub przegotować.
Związki aromatyczne – olejki eteryczne zarówno w owocu, liściach jak i w kwiatach. Zapobiegają procesom gnilnym w układzie pokarmowym, działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo, moczopędnie, pobudzają wydzielanie żółci, rozpuszczają śluz i przeciwdziałają wzdęciom. Olejki wykorzystuje się w aromaterapii, a także, jako odświeżacze powietrza. Wdychanie olejków wzmacniają właściwy tonus mięśniowy i poprawiają działanie narządów.

ROSLINY OWOCODAJNE z rodziny

Różowatych Rosaceae:

Podrodziny:

– różowe (Rosoideae) –