Alergiczne właściwości ziaren pyłku
Alergią nazywamy nadwrażliwość organizmu na substancje nieszkodliwe dla większości osób i uważane za bezpieczne. Jest to dysfunkcja układu immunologicznego objawiająca się nadmiernym reagowaniem na różne substancje występujące w środowisku. Warunkiem niezbędnym do wystąpienia reakcji alergicznej jest ekspozycja na alergen. Jej stopień nasilenia objawów zależy od indywidualnej wrażliwości. Granice miedzy silną i słabą alergią są płynne. Wystarczą śladowe ilości danego związku, żeby wywołać uczulenie. Reakcja alergiczna jest wywołana przez mechanizm immunologiczny, w którym dochodzi do reakcji antygenu i przeciwciała. Antygeny to czynniki obce zdolne do wywołania odpowiedzi immunologicznej u człowieka. Alergenami nazywamy antygeny, które są w stanie wywołać reakcje alergiczna, mogą być nimi białka, węglowodany i związki proste. Alergie pyłkowe są wywoływane przez białka – glikoproteiny, należą do grupy alergenów wziewnych czyli przedostających się do organizmu poprzez układ oddechowy.
Ziarna pyłku zawierają wiele różnych białek, lecz tylko niektóre z nich są zaliczane do alergizujących. Alergeny pyłkowe zlokalizowane są w różnych częściach ziarna pyłku. Kwiaty roślin wiatropylnych produkują bardzo duże ilości pyłku. Pylniki pękają tylko w dni słoneczne, przy małej wilgotności powietrza. Ich pyłek lekki i charakteryzuje się małymi ziarnami. Ziarna pyłku u traw znajdują się w cienkiej egzynie, pęcznieją w czasie opadów i pękają uwalniając alergeny. Na przykład gatunek z rodziny traw – Życica trwała (Lolium perenne L.). Ziarna pyłku o grubej egzynie występują u Brzozy brodawkowatej (Betula pendula). Podczas niewielkich opadów odbywa się wytwarzanie łagiewek pyłkowych, np. na liściach około 80% ziaren pyłku nie pęka, kiełkuje i tworzy łagiewkę, która pękając uwalnia około 500 ziaren skrobi pokrytych cząsteczkami alergenów. Alergeny są bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie, stąd reakcja alergiczna na wilgotnej błonie śluzowej nosa jest natychmiastowa. Rośliny wiatropylne alergizujące to między innymi Leszczyna pospolita, której pyłek wchodzi w reakcje krzyżowe z ziarnami pyłku brzozy, olszy, grabu, dębu i buku.
Elżbieta Bartczak
Starszy instruktor ds. ogrodniczych OZ PZD w Opolu
