Dobre i złe sąsiedztwo roślin na działce
Aby w maksymalnym stopniu wykorzystać walory posiadanej działki, wartości smakowe i odżywcze uprawianych warzyw, krzewów i drzew owocowych, cieszyć oczy pięknem kolorowych kwiatów, mamić nos oszałamiającymi zapachami, musimy postawić na uprawy współrzędne i bioróżnorodność w uprawie. Uprawa współrzędna to posadzenie dwóch, trzech lub więcej gatunków roślin obok siebie. Mogą to być różne rodzaje warzyw, ziół, roślin ozdobnych czy owoców. Uprawa współrzędna warzyw skupia się przede wszystkim na oddziaływaniu chemicznym (allelopatia) i fizycznym (typ i tempo wzrostu, rodzaj systemu korzeniowego, okres wegetacji i termin dojrzałości). Niejako przy okazji eliminujemy w naszych ogrodach monokulturę, która znacznie osłabia glebę.
Wzajemne oddziaływanie na siebie roślin odnosi się głównie do substancji chemicznych wydzielanych do podłoża, które wpływają na wzrost innych organizmów w bezpośrednim otoczeniu, głównie roślin i bakterii. Substancje mogą pobudzać lub hamować kiełkowanie, wzrost i rozwój innych gatunków roślin żyjących w bliskim sąsiedztwie lub zajmujących bezpośrednio po nich to samo miejsce., odstraszać lub przyciągać choroby i szkodniki. Uprawa współrzędna warzyw jest jedną z podstawowych i naturalnych metod ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami, a jej ochronny aspekt wynika z tego, że w większych skupiskach trudniej znaleźć pojedyncze rośliny. Szkodniki odnajdują roślinę żywicielską kierując się jej zapachem, a konkretniej, kierując się substancjami chemicznymi przez nią wydzielanymi. Mieszające się zapachy i barwy roślin warzywnych, przyprawowych i ozdobnych mylą szkodniki, które kierują się głównie węchem i wzrokiem, utrudniając im odnalezienie rośliny żywicielki.
Dlatego warto w chwili wolnej zastanowić się i zaplanować siew, sadzenie i rozmieszczenie naszych roślin na działce tak aby rośliny:
• tworzyły piękne dla oczu kompozycje;
• aby ich systemy korzeniowe nie konkurowały ze sobą o składniki pokarmowe;
• nie walczyły ze sobą o dostęp do słońca;
• wzajemnie wspierały się w harmonijnym wzroście;
• były dorodne, wybarwione, o dobry smaku;
• zmniejszyły ilość szkodników na działce;
• wydały duże i zdrowe plony w sposób naturalny, przy minimalnym używaniu środków chemicznych.
Przykłady dobrego złego sąsiedztwa roślin na działce:
1. Marchew i cebula, korzenie są na różnej głębokości i nie konkurują ze sobą, marchew chroni cebulę od śmietki cebulanki, natomiast cebula zapachem odstrasza połyśnicę marchwiankę;
2. Czosnek i truskawki, czosnek chroni truskawki od szarej poleśni i odstrasza inne szkodniki;
3. Kapusta i nasturcja, nasturcja chroni kapustę przed bielikiem kapustnym natomiast kapusta jest obojętna dla kwiatka;
4. Czosnek i porzeczki, czosnek odstraszy ich szkodnika – wielkopąkowca porzeczkowego;
5. Pomidory i bazylia, aksamitki, pietruszka – bazylia swoim aromatem odstrasza mszyce, przędziorki, i przyciąga owady zapylające do pomidora, poprawia smak pomidora, aksamitka odstrasza mszyce, pietruszka wspomaga się nawzajem z pomidorem;
6. Czosnek, szczypiorek, inne warzywa cebulowe – odstraszają norniki i pomagają w zwalczaniu parcha;
7. Drobno bulwiaste – krokusy, szafirki, przebiśniegi, hiacynty nie wymagają corocznego kopania i dobrze rozwijają się w kręgach przy drzewach, nawet mocno zacienionych. Rośliny te kwitną i aktywnie rosną na wiosnę i mają czas na więdnięcie i przejście w okres spoczynku, nawet zanim korona drzew zostanie w pełni otwarta.
Przykłady złego sąsiedztwa roślin na działce:
1. Cebula i groch – cebula wydziela substancje, które hamują wzrost roślin strączkowych, tym samym plony roślin będą o wiele mniejsze;
2. Buraki i pomidory zdecydowanie mniejsze plony buraków;
3. Marchew i koper – koper obniża plony marchwi;
4. Ogórek i ziemniaki – ziemniaki negatywnie oddziaływają na ogórki, zwiększone ryzyko zarazy ziemniaczanej;
5. Jałowce a zwłaszcza sabiński, jest żywicielem rdzy gruszy – groźnej choroby grzybowej;
6. Ziemniaki, pomidory i bakłażany są podatne na te same choroby i szkodniki, co niektóre drzewa owocowe, np. jabłonie;
7. Koper włoski wytwarza substancje, które zaszkodzą zwłaszcza wiśniom i śliwom, konkuruje też z nimi o składniki odżywcze.
Instruktor Okręgowy SSI PZD
Okręg Opolski
z ROD „Oaza” w Opolu
Tomasz Kondratowicz
