Wykorzystanie chwastów w zastosowaniach kulinarno – dietetycznych oraz leczniczych z naszych ogródków działkowych – SZCZAWIK ZAJĘCZY

Dzisiaj o szczawiku zajęczym, popularnym chwaście naszych działek i sposobie wykorzystania tego bardzo smacznego chwaściku w naszym menu.

Szczawik zajęczy to bylina, która kwitnie przeważnie dwa razy w ciągu roku. Widzimy w nim podobieństwo do koniczyny, ale nie jest nawet w tym samym rzędzie roślin. Kwiaty szczawiku są bardzo ładne – promieniste, pięciopłatkowe, białe lub różowe z fioletowymi żyłkami. Szczyt wzrostu tego popularnego chwastu występuje w okolicach wiosny. Zwykle jest to przełom kwietnia i maja ale kwitnie on także jesienią. Roślina rozpowszechniona jest praktycznie wszędzie. Spotkać ją można zarówno w lasach, jak i na trawnikach , ale tez na naszych grządkach działkowych. Szczawik zajęczy należy do rodziny szczawikowatych. Wysokość rośliny waha się w przedziale 8-15 cm. Łodyga cienka, płożąca się . Liście wyglądem przypominają liście koniczyny, z którą jest on często mylony. Aby skutecznie odróżnić koniczynę od szczawika, warto wiedzieć, że jego liście są trójlistkowe . Wartości odżywcze tego pospolitego chwastu wskazują, że jest on bogaty we flawonoidy, garbniki, fitosterole , glikozydy, kwasy tłuszczowe i olejki eteryczne. Szczawik zajęczy jest rośliną, w której występują NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe). Należą do nich: kwas palmitooleinowy, kwas linolowy, linolenowy. Warto pamiętać, ze 100 g szczawika zajęczego dostarcza nam 125 mg witaminy C. Można uznać go zatem za bardzo dobre źródło tej substancji . Dla porównania 100 g cytryny dostarcza jedynie 58 mg tej witaminy. Łatwo można wywnioskować, że cytryna powszechnie uznawana za jej „doskonałe źródło”, wcale nie dostarcza dużych ilości tego składnika odżywczego. Mimo że w liściach szczawika zawarte są duże ilości witaminy C, często nie jesteśmy w stanie zjeść 100 g liści rośliny, więc warto uzupełnić dietę o inne źródła tego antyoksydantu. Liście szczawiku zawierają także szczawiany (12% suchej masy), które są czynnikiem ograniczającym wchłanianie żelaza niehemowego. Oznacza to, że absorpcja żelaza z jego roślinnych źródeł będzie ograniczona w przypadku spożycia ich razem ze szczawikiem. Warto wspomnieć, że liście opisywanej rośliny są bogatym źródłem mikroelementów, które regulują różne szlaki metaboliczne w organizmie człowieka. Do tych mikroelementów zalicza się: sód, potas, magnez, wapń.

Właściwości, czyli kiedy stosować szczawik zajęczy? Szczawik zajęczy wykazuje działanie przeciwpasożytnicze, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwnowotworowe. Jest także skuteczny w przyspieszeniu gojenia ran, a także działa kojąco na obrzęki. Roślina ze względu na wysoka zawartość witaminy C była niegdyś stosowana w dietoterapii szkorbutu. Liście skutecznie​zwalczają objawy zatrucia pokarmowego. Roślina ma także korzystny wpływ na przebieg przeziębienia ze względu na właściwości przeciwgorączkowe. Może być więc odpowiednim dodatkiem w czasie leczenia jego objawów. Szczawik zajęczy ujawnia szereg działań o pozytywnym wpływie na organizm człowieka. Jednak jego najlepsze działanie udowodniono w zmniejszaniu obrzęków oraz przy uzupełnianiu niedoborów witaminy C.

Przeciwwskazania Obecność kwasu szczawiowego sprawia, że stosowanie rośliny może mieć negatywny wpływ na nerki, a także ograniczyć wchłanianie wapnia. Powinniśmy wiec o tym pamiętać zwłaszcza przy długim stosowaniu tej rośliny. Liście oraz kwiaty możemy spożywać na surowo lub ugotowane. Bardzo popularnym sposobem wykorzystania rośliny jest spożywanie jej w formie naparu. Aby otrzymać napar, zalewamy gorącą wodą świeże liście, a następnie odstawiamy na około pół godziny. Po tym należy oddzielić liście od wody. I jest on gotowy do spożycia. Szczawik zajęczy stosujemy także jako dodatek do sałatek, zup, twarożków czy jajecznicy. Stanowi doskonałe uzupełnienie wielu powszechnie znanych nam potraw.

Kiedy zbierać liście? Liście najlepiej zbierać bardzo wczesną wiosną. Prawidłowe ich obrobienie wpływa na zachowanie ich właściwości. Warto więc dokładnie wysuszyć zebraną roślinę, którą zaleca się przechowywać w miejscu suchym. Szczawik zajęczy nie jest rośliną powszechnie stosowaną w polskiej kuchni. Ze względu na wartości odżywcze, jakie niesie, może być ciekawym urozmaiceniem jadłospisu, do którego zachęcam Jest to bogate źródło wielu składników odżywczych, które mają pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Jak jeść szczawik? Jadalna jest cała roślina, ale w kuchni stosuje się zwykle tylko liście, które zbieramy najlepiej na początku kwitnienia. Z racji ich mocno kwaskowatego smaku są stosowane tylko jako dodatek do sałatek, zup, sosów itp. Można ich używać do zakwaszania zup jarzynowych i barszczów, dodawać do sosów, majonezu, jogurtu i sałatek.

Polecam, smaczne i zdrowo
Barbara Hajduga
Instruktor Okręgowy SSI PZD
Okręgu Opolskiego
ROD ,, OMEX,, w Głuchołazach